Objawy wstrząsu anafilaktycznego

Objawy wstrząsu anafilaktycznego występują nagle i równie gwałtownie ustępują pod wpływem leczenia. Reakcja ta może mieć różny stopień nasilenia - najgroźniejszy jest zw. pełnoobjawowy zespół, który zagraża życiu alergika. Obejmuje on takie objawy jak:

- złe samopoczucie,

- pobladnięcie,

- świąd dłoni i stóp obejmujący całe ciało

- utrata przytomności,

- szybki i płytki oddech,

- wymioty,

- biegunkę

- niewyczuwalne tętno,

- znacznie obniżone ciśnienie tętnicze,

- poty, - zimne kończyny.

Na szczęście zespół pełnoobjawowy należy do rzadkości. Zwykle nasilenie objawów jest mniejsze, tj. występuje:

- rumień i pokrzywka całego ciała,

- świąd, - obrzęk twarzy i błon śluzowych (trudności w połykaniu),

- duszność,

- możliwe napady astmy oskrzelowej, -

nieco obniżone ciśnienie tętnicze.

Ratownik medyczny Michał Wieczorek, w filmie "Co zrobić gdy alergik straci przytomność?" , wymienia najczęściej występujące objawy wstrząsu anafilaktycznego, do których należą: postępujące uczucie duszności, uderzenie gorąca, osłabienie, obrzęki i wysypki w okolicy twarzy, szyi.

 Co powinien zrobić alergik?

Po pierwsze alergik nie powinien bagatelizować objawów i czekać aż dolegliwości same miną. Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że wstrząs anafilaktyczny przebiega bardzo gwałtownie i może doprowadzić do utraty przytomności. "Pacjent w takiej sytuacji powinien niezwłocznie sam zażyć antyhistaminik np. Zyrtec. Osoby narażone na wstrząs zwykle mają takie leki przy sobie i znają ich podstawowe działanie, ale nie wiedzą jaką rolę odgrywa czas" - zaznacza dr n. med. Andrzej Posz. Jednak to nie wszystko. Ważne jest by odpowiednio wcześnie poszukać kogoś, kto nam pomoże - osoba z rodziny, sąsiad. Należy szybko zadzwonić na pogotowie - pomoc lekarska jest niezbędna! Zdaniem ratownika medycznego, o wiele lepiej jest przyjechać do poszkodowanego i sprawdzić czy wszystko jest w porządku, niż wcale nie dostać takiego wezwania. Po przyjeździe karetki trzeba poinformować ratowników, że jest się alergikiem i na co jest się uczulonym. Dobrze jest także przekazać kontakt telefoniczny do osoby, która udzieli szczegółów odnośnie choroby.

W zależności od czynnika, który wywołał wstrząs anafilaktyczny, przed przyjazdem ratowników medycznych, można pomóc sobie w następujący sposób:

1) wstrząs wywołany przez użądlenie owada:

- schłodzić miejsce, które zostało użądlone,

- jeśli użądlona została ręka bądź noga, to należy ją unieruchomić, ponieważ poruszanie będzie powodowało szybsze rozprzestrzenianie się trucizny po organizmie,

- unikać zbędnego wysiłku,

- położyć się by uniknąć upadku w przypadku utraty przytomności,

- w znacznym osłabieniu pomoże uniesienie nóg do góry.

2) wstrząs objawiający się napadem astmy:

- zachować spokój - to unormuje oddychanie,

- zastosować inhalator i poczekać aż lek zadziała,

- rozpiąć ubranie - łatwiej będzie oddychać,

- zapewnić dopływ świeżego powietrza - np. poprosić kogoś o otworzenie okna,

- jeśli odczuwa się duszność i suchość w ustach, to pomaga zwilżenie ust wodą.

Pierwsza pomoc dla alergika

W przypadku, gdy alergik stracił przytomność z powodu wystąpienia u niego wstrząsu anafilaktycznego, ważne jest szybkie działanie, czyli:

1) natychmiastowe przerwanie kontaktu z alergenem np. zaprzestanie podawania leku,

2) stała kontrola podstawowych funkcji życiowych (sprawdzanie czy osoba oddycha),

3) ułożenie poszkodowanego w pozycji bocznej bezpiecznej,

4) wezwanie karetki pogotowia. Ratownicy w filmie "Liczy się każda sekunda - wstrząs anafilaktyczny"

na konkretnym przykładzie przedstawiają pełną procedurę postępowania w przypadku wezwania karetki do osoby z utratą przytomności i stwierdzenia u niej wstrząsu anafilaktycznego.

Pomoc medyczna

Ratownicy medyczni po przyjeździe do osoby poszkodowanej pytają ją (jeśli jest przytomna) na co choruje i jakie leki przyjmuje. Ważna jest także informacja, czy w przeszłości coś podobnego się zdarzyło. W lżejszych przypadkach stosuje się hydrokortyzon i wapno. W rozwiniętym wstrząsie jest podawana podskórnie adrenalina oraz domięśniowo leki przeciwhistaminowe. Profilaktycznie osoby podatne na występowanie anafilaksji zawsze powinny mieć przy sobie zestaw do pierwszej pomocy, w którym znajduje się adrenalina. "Strzykawki z lekiem powinni mieć przy sobie uczuleni na owady (zwłaszcza pszczelarze), wszystkie osoby po incydencie wstrząsu, pacjenci z niestabilną astmą oraz niektórzy alergicy poddawani odczulaniu. Do niedawna były dostępne tylko zachodnie preparaty Anapenem i podobne (cena 200-300 zł), ale obecnie można kupić adrenalinę w ampułkostrzykawce na receptę za niecałe 30 zł" - wyjaśnia dr n. med. Andrzej Posz, Reprezentant Środowiska Medycznego.

Rady alergologa

Dr nauk medycznych Wojciech Kaniuk, który jest Reprezentantem Środowiska Medycznego, udzielił kilka cennych rad dla alergików:

1) Ludzie narażeni na wstrząs anafilaktyczny, który jest najczęściej spowodowany ukąszeniem przez owady, powinni zaopatrzyć się w zestaw przeciwwstrząsowy zawierający strzykawkę z adrenaliną oraz mieć zawsze przy sobie minimum 2 tabletki leku antyalergicznego. Powinni też być przeszkoleni w stosowaniu ampułkostrzykawek lub autostrzykawek z adrenaliną.

2) Osoby uczulone na leki powinny poprosić alergologa o ich wypisanie na kartce/ulotce. Taki opis dobrze jest zafoliować i okazywać przy każdym kontakcie z lekarzem, pielęgniarką czy ratownikiem medycznym.

3) W przypadku alergii pokarmowej trzeba znać nazwę uczulających pokarmów - także w kilku językach obcych. W szczególności dotyczy to kraju, w którym spędza się urlop.

4) Należy poinformować towarzyszy podróży, domowników, współlokatorów o skłonności do ostrej reakcji alergicznej w kontakcie z uczulającym czynnikiem. Zawsze lepiej zapobiegać, niż w dramatycznych okolicznościach liczyć na szybką, fachowa pomoc.

Zdaniem ratownika Michała Wieczorka, ważne jest to, żeby ludzie sami potrafili rozpoznać objawy wstrząsu anafilaktycznego oraz orientować się jak postępować w takim przypadku. Taka wiedza może uratować życie niejednemu alergikowi.

Red. Anna Włoszek i Dariusz Młynarczyk Konsultacja medyczna: dr n. med. Wojciech Kaniuk i dr n.med. Andrzej Posz

Artykuł publikowany jest w cyklu "Wszystko, co chcecie wiedzieć o alergii" przy współpracy z videoportalem www.JaAlergik.pl w ramach ogólnopolskiej akcji "Nie daj się alergii" . Konsultacji medycznej udzielili Reprezentantci Środowiska Medycznego dr n. med. Wojciech Kaniuk oraz dr n. med Andrzej Posz w ramach programu "Mój alergolog" .