Jak dojechać na miejsce? Jadąc od Pionek skręcamy w lewo przy szkole w Suskowoli. Po przejechaniu około 200 metrów ponownie skręcamy w lewo w polną ścieżkę. Dworek schowany jest za krzakami i drzewami, dlatego też jest praktycznie niewidoczny z głównej ulicy.

Historia dworku w Suskowoli jest o tyle trudna, że dość często przechodził z rąk do rąk i był w sieci powiązanych ze sobą majątków i ludzi z tym związanych.

MAJĄTEK DLA GENERAŁA

Wybudowany został w XIX wieku. Znajdował się na ziemiach należących pierwotnie do rodzin Kochanowskich/Podlodowskich, a później księżnej Jabłonowskiej.

W książce "Szkice z dziejów Pionek, tom II" radomski historyk Sebastian Piątkowski na 27 stronach opisał dobra ziemskie Suskowola w pierwszej połowie XIX wieku. Z tej publikacji można dowiedzieć się, że zarządcą majątku od 1838 roku był generał-major Aleksander Obruczew. Rosyjski dowódca dostał majątek za zasługi w czasie tłumienia powstania listopadowego. Wyróżniał się również tym, że bardzo gorliwie ściągał daninę od miejscowej ludności. Dwór służył Obruczewowi jako miejsce do odpoczynku i rozrywki. Zarządzał nim włodarz, któremu generał wypłacał pensję w zależności od wysokości dochodów z majątku. W najlepszych czasach majątek mógł mieć nawet 300 hektarów. Z biegiem lat obszar ten skurczył się do 50 hektarów.

Wielce prawdopodobne, że w tym czasie powstał też dwór przeznaczony dla dzierżawcy z sosnowego drewna. Tutaj pojawia się pierwsza zagadka. W pewnym momencie, bliżej nie określonym, dwór spłonął doszczętnie w pożarze.

Około roku 1914/1915 dworek został oddany w dzierżawę emerytowanemu urzędnikowi carskiemu i oficerowi o nazwisku Danielczuk/Denielczuk. Zarządcą, czyli inaczej podkarbowym był wtedy człowiek o nazwisku Pachlerski/Paklerski. Po wybuchu rewolucji rosyjskiej w 1917, a przed wkroczeniem Austriaków na te ziemie, Danielczuk wyjechał w kierunku Ukrainy skąd też pochodził.

WIZYTA PIŁSUDSKIEGO

Jest też i kolejna zagadka, czyli data budowy dworu murowanego, którego pozostałości możemy aktualnie jeszcze zobaczyć. Według wstępnych ustaleń dwór murowany zbudowano na przełomie XIX i XX wieku. Wiadomo również, że w czasie bitwy pod Laskami/Anielinem z wizytą przebywał tam Marszałek Józef Piłsudski. Koło dworu toczyły się krwawe potyczki, a polegli żołnierze zostali pochowani za starą remizą.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości dworek w Suskowoli został rozparcelowany. Zasiedliła go na zasadzie reparacji rodzina Fetkowskich z dalekich kresów (prawdopodobnie tereny obecnej Białorusi). Nowy właściciel Jan Fetkowski był legionistą z Podola. Rodzina Fetkowskich podarowała kawałek ziemi pod obecną szkołę w Suskowoli.

Majątek z każdym rokiem popadał w ruinę. Mostki i parkany rozebrano i sprzedano na budującą się fabrykę prochu w Zagożdżonie. Piękne stawy zniszczono...

Ostatnią osobą, która opiekowała się dworem była nieżyjąca już Antonina Januchta. Obecnie nieruchomość znajduje się w prywatnych rękach.

Apel do czytelników! Jeżeli macie ciekawe informacje na temat dworku w Suskowoli czekamy na odzew pod adresem redakcja@pionki24.pl lub numer tel. 501-572-992.

Wizerunek pomnika w Suskowoli na cześć cara Aleksandra III (z rosyjskiej książki)

Postscriptum

Po opublikowaniu we wtorek materiału na temat dworku w Suskowoli otrzymaliśmy mail od pana Jana Walusia. Podczas swoich rosyjskich poszukiwań o carskich pułkach w Polsce natrafił na informację o pomniku w tej miejscowości postawionym ku czci cara Aleksandra III. Miał on być wzniesiony na przełomie lat 1898/1899. Nie udało się znaleźć informacji, kto go postawił. Czy zarządca majątku z własnej woli, czy było to na polecenie gen. majora Aleksandra Obruczewa.

- Podczas moich penetracji ruin i okolicy nic nie znalazłem – napisał do nas w mailu pan Jan.

Pomnik w postaci obelisku na potężnym cokole, z medalionem i napisem, zwieńczony kulą symbolizującą Ziemie, którą szponami trzyma dwugłowy ukoronowany rosyjski orzeł. Pod rysunkiem pomnika podpis: Pomnik (ku czci) Imperatora Aleksandra III we wsi Suskowola, powiatu Kozienice, guberni radomskiej. Zbudowany przez chłopów w 1898/1899.

Autorem informacji jest pochodzący z Pionek Jan Henryk Waluś. Obecnie mieszka w Płocku, gdzie jest współzałożycielem Polskiego Towarzystwa Archeologicznego i Numizmatycznego Oddział Płock. Kolekcjoner, wystawca, organizator wielu wystaw numizmatycznych i współautor wielu artykułów oraz pozycji książkowych o tematyce wojskowej. Dziękujemy!